Omgang met (sociale) media in het gezin - deel 3 in de serie 'Christelijke opvoeding, een (op)gave’

‘Stel, het regent buiten en de verveling bij je kind slaat toe. Er zijn al drie kleurplaten ingekleurd en je hebt zelf geen zin om een spelletje te doen. Dan maar even een filmpje aanzetten. Zelf ga je even wat schoonmaken in huis, waardoor het ineens een uur later is en je kind nog steeds achter dat schermpje zit.

Jonge kinderen tot en met zes jaar besteden gemiddeld honderd minuten per dag aan digitale media via telefoon, tablet of televisie. Dat blijkt vrijdag uit onderzoek van Netwerk Mediawijsheid. Een kwart van de ouders van de 0- en 1-jarigen geeft daarbij aan dat hun kind minstens twee uur per dag achter een beeldscherm zit. Volgens het onderzoek heeft een op de vijf peuters zelfs een schermtijd van meer dan drie uur per dag.’

Bron: Nederlands Dagblad 25 maart jl.

Bovenstaand stukje en koppen in kranten en andere media hieronder, zijn voorbeelden waaruit blijkt hoe kinderen én ouders worstelen met het gebruik van (sociale) media, telefoon- en computergebruik.
Hoeveel schermtijd is gezond voor mijn kind?
Meer zorgen om gamegedrag kinderen; deskundigen waarschuwen voor té strenge regels.
Helft van de kinderen tussen 9 en 13 vindt zichzelf telefoonverslaafd.
Veel ouders gooien privacy kinderen online te grabbel.
De huiselijke strijd om beeldscherm(tijd).
Kinderen smartphoneverslaafd? Ook ouders kunnen er wat van…

Aanvankelijk aarzelde ik om over dit onderwerp iets te schrijven, omdat wijzelf als ouders weinig ervaring hebben gehad met sociale media in de opvoeding van onze kinderen. Zij werden allen vóór de eeuwwisseling geboren en in die tijd was het nog niet zo noodzakelijk om als ouders grenzen te stellen in het gebruik hiervan. De mobiele telefoon - die ze pas kregen toen ze naar de middelbare school gingen - werd destijds alleen gebruikt om te bellen of te sms’en en sociale media stond nog in de kinderschoenen. Het was voor ons redelijk eenvoudig om hier zelf én ook met de kinderen op een goede manier mee om te gaan.
Toch denk ik dat het goed is om vanuit Bijbels perspectief iets over dit belangrijke onderwerp te schrijven. Hoewel de begrippen ‘sociale media’ en ‘telefoongebruik’ natuurlijk niet in Gods Woord voorkomen, zegt de Bijbel wel degelijk het een en ander over het aanleren van gewoontes, het gebruik van je tijd en de communicatie met je kinderen.

Als ouders zijn wij de gidsen
Het is allereerst goed om steeds in gedachten te houden dat wij als ouders gidsen zijn voor onze kinderen. In feite moeten wij hen leren hoe zij aan hun leven invulling kunnen geven, en bepalen wij (voor een groot deel) de route. Waar wil je dat je kinderen uitkomen en wat willen wij hun meegeven? Wat is goed of fout en waarom? De route kan per kind verschillend zijn en dat maakt het best lastig voor ouders. Ook het feit dat je er als ouders onderling soms anders over kunt denken, maakt het extra ingewikkeld. Het doel is uiteindelijk om je kinderen een rugzak met kennis en vaardigheden mee te geven om de route goed te kunnen lopen, zodat ze later zelf de weg vinden in ‘medialand’ en daarin goede keuzes maken.

Media, internet en telefoongebruik vormen tegenwoordig een onlosmakelijk onderdeel van het leven. Kinderen begrijpen razendsnel hoe apparaten werken en wat ze ermee kunnen doen. Het is - denk ik - té makkelijk om als ouders te veronderstellen dat onze kinderen hier zelf hun weg wel in zullen vinden. Ze hebben echt begeleiding en richting nodig tot ze volwassen zijn. Volg als ouder of opvoeder de ontwikkelingen op dit gebied en verdiep je vooral in díé media waarvan de kans groot is dat jouw kind ermee in aanraking komt. In Spreuken 22:6 staat dat als mensen oud geworden zijn, ze niet zullen afwijken van het pad dat ze als kind hebben geoefend. Deze tekst maakt duidelijk dat het belangrijk is om kinderen richting te geven in hun leven.

In de drukke en rumoerige tijd waarin we leven, is het vaak moeilijk om rust te nemen en alle indrukken te verwerken. Dit geldt ook voor onze kinderen. Ze krijgen soms het gevoel dat ze altijd ‘aan’ moeten staan. Tijd om te bidden en Bijbel te lezen, is veelal lastig te realiseren, terwijl Gods Woord ons toch oproept om deze momenten van rust te nemen. Voor de Heere Jezus Zelf was dit belangrijk tijdens zijn bediening op aarde (Marcus 1:35). Ook wij mogen onze kinderen hierin leiden en helpen. Ze hoeven niet doorlopend bereikbaar te zijn en mogen tijd nemen om te communiceren met hun Hemelse Vader.

Blijven praten
Een belangrijk advies daarbij is wel dat je als ouders in gesprek moet blijven met je kinderen. Doe dit vooral op momenten dat er een ontspannen sfeer heerst - niet naar aanleiding van een incident omdat je dochter wéér met haar mobiel in haar handen zit of je zoon te lang heeft zitten gamen. Probeer er op een positieve manier over te praten. Je eigen houding - als volwassene - heeft veel invloed op hoe een gesprek verloopt. Het is goed naast je kind te komen staan, zodat er geen vijandige sfeer ontstaat en hij of zij bereid is te luisteren. Er zitten zeker ook positieve kanten aan het mediagebruik; het gesprek hoeft niet altijd negatief of ernstig te zijn. Zorg dat ze met hun vragen bij jou terecht kunnen.
 Sommige ouders gebruiken zelf geen sociale media, hebben nog nooit een game gespeeld of hebben geen smartphone. Dat maakt de communicatie met je kinderen wel heel erg lastig en je weet dan niet wat ze online doen. Ook al vind je het als ouder misschien niet leuk, het is wel belangrijk om je erin te verdiepen en belangstelling te tonen, zodat je adviezen en eventueel grenzen aan kunt geven. Vind je dit lastig, dan kun je andere christenouders (in de Gemeente) of opvoedorganisaties om hulp vragen.*

Zelf een voorbeeld zijn
Evenals bij het leren Bijbellezen en bidden (zie het vorige deel in deze serie) is het met dit onderwerp uitermate belangrijk om als ouders het goede voorbeeld te geven. Kinderen zullen jou nadoen, hoe jong ze ook zijn. Hoe reageer jij als je mobiel een geluidje maakt? Wat doe jij als je je verveelt? Hoe meer rust jijzelf uitstraalt, des te rustiger zal je kind zijn. Jonge kinderen zien overigens aan de achterkant van jouw beeldscherm niet wat je aan het doen bent: ze zien alleen dat het iets ‘met beeld’ is. Zij associëren dat met ‘jezelf vermaken met leuke dingen’. Dat jij intussen doorwerkt, je e-mail checkt of je administratie op orde brengt, kunnen zij niet weten. Het helpt om af en toe even in de schoenen van je kind te gaan staan en te bedenken wat hij waarneemt als hij naar jou kijkt. Is dit hetgeen je wilt overdragen, of moet je daar iets in aanpassen?

Wees trouwens altijd voorzichtig met foto’s, gegevens en informatie die jijzelf over je kinderen online zet. Deze informatie is door anderen te vinden en het blijft online staan.

Laten we als ouders proberen het goede voorbeeld te geven, door onze mobiel of tablet eens een tijdje weg te leggen. Wie weet gebeuren er onverwachte, mooie dingen in jullie gezin!

* https://www.raiseup.nl/
   https://www.onlineopgroeien.nl/

   https://yfc.nl/mediawijs/ 

Dit artikel is onlangs verschenen in 'Het Zoeklicht' nr. 6 - 2023 en is een bijdrage die ik voor dit blad mocht schrijven.

Serie ‘Christelijke opvoeding, een (op)gave’
Je kind leren de Here te kennen en lief te hebben (1)
Bijbellezen en bidden met je kinderen (2)
Omgang met (sociale) media in het gezin (3)
Je kinderen loslaten (4)