Huwelijk en gezin onder druk (deel 2)

In het eerste deel van deze serie hebben we gezien dat het ontbreken van een duidelijke Bijbelse visie onrust en druk kan veroorzaken binnen christelijke huwelijken en gezinnen. Naast het ontbreken van deze Bijbelse visie, komt er ook vanuit de maatschappij veel op hen af. Wat veroorzaakt zoal druk en stress en hoe zouden we daar op een goede manier mee om kunnen gaan?

In de media horen we over een toenemend aantal vechtscheidingen, meer kinderen met psychische klachten en een schrikbarend aantal burn-outs onder hun ouders. En dit zijn niet de enige problemen waar gezinnen en huwelijken mee te kampen hebben. Een aantal voorbeelden:

Prestatiegerichte maatschappij
Wanneer kinderen nog jong zijn, worden ze al aan allerlei testen onderworpen. Veel ouders kunnen er onzeker van worden wanneer hun kind nog niet ‘voldoet’ aan bepaalde normen. Peuters en kleuters kunnen steeds minder onbezorgd kind zijn. Ook van hen wordt op jonge leeftijd al veel verwacht. Gedurende de basisschoolperiode - met name in de hogere groepen - zien leerkrachten en ouders tijdens toetsperiodes regelmatig gestreste kinderen met alle gevolgen van dien.

De bekende pedagoog Wim ter Horst schetst in zijn boek ‘Wijs me de weg’ een docent die puur technisch naar zijn leerlingen kijkt. ‘Als een moeder hem een beetje bezorgd vraagt hoe het toch met haar lieve kind gaat, weet hij niets anders te doen dan in zijn cijferboekje te kijken om te zien wat de scores van deze leerling zijn. Er zijn er zelfs die de code van het kind intoetsen en de moeder de uitdraai ter hand stellen, compleet met percentielen en in twee decimalen.’

Niet alleen kinderen hebben last van prestatiedruk. Uit onderzoek onder jonge werkenden blijken prestatiedruk, onzekerheden in het leven en sociale druk de belangrijkste bronnen te zijn van het ervaren van stress. Jongeren ervaren veel druk om te moeten presteren vanuit de maatschappij, door het werk en op sociaal vlak. Het gevoel altijd alles goed te moeten doen en het constant bereikbaar willen zijn, geven veel spanning. Maatschappelijke en financiële problemen spelen naast onzekerheid over de carrière ook een belangrijke rol.

Economische druk
Veel jongvolwassenen die nog thuis wonen, ervaren stress vanwege de enorme tekorten op de woningmarkt. Noodgedwongen wonen zij vaak (te) lang bij hun ouders, wat noch voor de jongere zelf noch voor de ouders een gezonde situatie is.
Dit kan ook weer gevolgen hebben voor het starten van een huwelijk of een gezin. Veel jonge mensen stellen het zoeken naar een partner uit, trouwen (voorlopig) niet en beginnen steeds later (of helemaal niet) aan het stichten van een gezin. De gemiddelde leeftijd van vrouwen die voor het eerst zwanger worden, stijgt daardoor elk jaar.

Niet alleen degenen die nog thuis wonen, ervaren druk en onrust. Velen voelen dit ook door een combinatie van zorgtaken, werk en gezin. Wanneer ik om mij heen kijk naar jonge gezinnen, zie ik hen voortdurend ‘rennen en vliegen’ om alle ballen in de lucht te houden.
Bovendien brengen de steeds hogere kosten van levensonderhoud gezinnen met lagere inkomens regelmatig in de problemen. Dit kan enorm stressvolle situaties opleveren, waardoor huwelijken en gezinnen - soms gedurende langere tijd - onder druk komen te staan. Neerslachtigheid en zelfs depressiviteit nemen in deze situaties helaas nog steeds toe.

Wat ook een grote invloed heeft is de wegwerpcultuur. Als een product te oud is en niet meer voldoet, werpen we het weg en kopen we iets nieuws. Als deze ‘wegwerpmentaliteit’ binnensluipt in onze relaties, dan verdwijnt het vertrouwen in elkaar en is het moeilijk om stand te houden. De tijdgeest en het idee dat het altijd goed moet ‘voelen’ in je huwelijk, is zeker niet wat de Bijbel ons leert.

Invloed van sociale media
Op het gebied van sociale media (en schermtijd) is al veel gezegd en geschreven. De meeste ouders wéten best hoe ze hiermee om zouden moeten gaan, maar de praktijk is weerbarstig. Uit onderzoek van Netwerk Mediawijsheid blijkt dat kinderen van negen maanden tot en met één jaar gemiddeld al anderhalf uur per dag met digitale media bezig zijn. Dat loopt bij vier- tot zesjarigen zelfs op naar ruim twee uur per dag. Veel ouders houden zich dus bepaald niet aan de richtlijnen die hiervoor zijn.

Nog los van de enorme hoeveelheid tijd die jongeren aan hun telefoon spenderen, zien jongens en meiden in de puberleeftijd op de sociale media vaak misleidende voorbeelden. Ze balen dan van hun eigen uiterlijk en ontwikkelen daardoor een laag zelfbeeld. Het liefst zouden ze van alles aan zichzelf willen veranderen, en sommigen doen dat dan ook of laten dat doen. Ook hier ligt ontevredenheid en depressiviteit op de loer.

Onze materialistische en technologische tijd heeft zoveel mogelijkheden om met elkaar te communiceren en informatie tot je te nemen, dat het gevaar bestaat dat je elkaar niet meer ‘ontmoet’ of met elkaar praat. De kans is aanwezig dat je vervreemd raakt van elkaar en je niet meer weet wat er speelt bij je partner of de kinderen.

Seksuele verleidingen
Het is pijnlijk om te moeten constateren dat ook binnen christelijke huwelijken ontrouw toeneemt. Statistieken geven aan dat het percentage echtscheidingen bij christenen net zo hoog is als bij niet-christenen. Deze letterlijke ontrouw kan een gevolg zijn van geestelijke ontrouw. Veel christenen richten hun leven niet langer in naar Bijbelse normen, maar focussen zich op wat in de wereld gangbaar is. Christenen zouden meer prioriteit moeten geven aan het bestuderen van Gods Woord met het verlangen om Zijn wil te leren kennen.
Als gevolg van sociale media en ook van andere media, liggen seksuele verleidingen op de loer. Door het loslaten van Bijbelse basisprincipes is Nederland (en zijn vele andere landen) in een morele vrije val terechtgekomen. Verleidingen - met als gevolg seksuele ‘vrijheden’ - hebben een enorme invloed op onze maatschappij gekregen en daarmee ook op huwelijken en gezinnen. We kennen allemaal de berichten over grensoverschrijdend gedrag, #metoo, sexting op scholen, pornoverslaving en overspel. Het lijkt aan de orde van de dag te zijn.

Hoe kunnen we er als christenen mee omgaan?
Allereerst is het belangrijk om voor ogen te houden wie onze vijand is: satan! (Efeze 6:11-12). Onze strijd is niet gericht tegen onze partner of de kinderen. Satan wil niets liever dan huwelijken en gezinnen ontwrichten. We mogen hem bestrijden in de kracht van de Heere door ons in alles aan Hem te onderwerpen en het alleen van Hem te verwachten.

Persoonlijk denk ik dat het van groot belang is dat we als gezin tijd nemen voor elkaar, maar bovenal voor God en Zijn Woord. We zouden onze levens zo in moeten richten dat we daaraan de hoogste prioriteit geven. Hij wil ons onderscheidingsvermogen geven om op een wijze manier met alles wat op ons afkomt, om te gaan (Filippenzen 1:10). Wanneer we samen Gods Woord lezen en bestuderen en samen bidden om bescherming, kan God onze huwelijken en gezinnen sterker maken.

Wanneer we alle bovengenoemde zorgen en verleidingen op ons in laten werken, zou een gevoel van moedeloosheid en hopeloosheid ons kunnen overvallen. Toch roept de Bijbel ons op juist niet moedeloos te worden, maar onze hoop gevestigd te houden op de Heere Jezus. Ondanks alles wat er aan tegenstand op onze weg komt, mogen we onze blik gericht houden op Hem. Alleen Híj kan ons helpen om stand te houden.

Onlangs werd ik geraakt door enkele woorden uit 2 Korinthe 4. ‘Wij worden in alles verdrukt, maar niet in het nauw gebracht; wij zijn in twijfel, maar niet vertwijfeld, wij worden vervolgd, maar niet verlaten; neergeworpen, maar niet te gronde gericht.’ (vs.8-9) en ‘Daarom verliezen wij de moed niet; integendeel, ook al vergaat onze uiterlijke mens, toch wordt de innerlijke mens van dag tot dag vernieuwd.’ (vs. 16).

Bemoedigende woorden die we ter harte mogen nemen. Alleen Gods Woord helpt ons om verleidingen te weerstaan, trouw te blijven aan Hem en elkaar en hoopvol naar de toekomst te kijken.

Dit artikel is onlangs verschenen in 'Het Zoeklicht' nr. 4 - 2025 en is een bijdrage die ik voor dit blad mocht schrijven.