Op welke manier uit jij kritiek op iemand?

In een vorig deel over dit onderwerp (Zoeklicht nr.7) schreef ik over omgaan met kritiek die je van anderen krijgt. In dit vervolg wil ik graag de andere kant belichten en inzoomen op het géven van kritiek.

Hoewel het geven van kritiek menigeen makkelijker afgaat dan het aanvaarden ervan, blijft ook dit een moeilijk punt. Sommige mensen hebben er namelijk best veel moeite mee om een ander aan te spreken op zijn of haar gedrag. Toch is het belangrijk om kritiek wel uit te spreken - mits deze gegrond is. De Bijbel spreekt er over in Mattheüs 18:15. Hier staat dat je iemand eerlijk, onder vier ogen, mag aanspreken op zijn zonden en tekortkomingen. Dit is dus de juiste manier om die persoon aan te spreken.

Het is belangrijk om in het achterhoofd te houden dat kritiek niet op de persoon, maar op zijn of haar gedrag gericht moet zijn. En als we al kritiek op anderen hebben, moet deze (Bijbels) gefundeerd zijn. We mogen niet zomaar iemand aanspreken op iets wat we (van derden) hebben gehoord. Het moet duidelijk en helder zijn dat onze kritiek berust op wat we zelf gehoord of gezien hebben en niet op roddels van anderen. Bovendien moeten we altijd de persoon waar we kritiek op hebben gelegenheid geven te reageren op onze kritische opmerkingen. Soms vind jij dat iemand fout zit, maar wanneer je vervolgens de argumenten hoort, kan de situatie wel eens heel anders blijken te zijn.

Wanneer je kritiek uitspreekt naar iemand, is het ook belangrijk dat je hem of haar terechtwijst in een ‘geest van zachtmoedigheid’ (Galaten 6:1). We moeten dit doen in het besef dat we zelf ook maar een mens zijn die fouten kan maken. Als we kritiek uiten vanuit een hoogmoedige houding zal dit, zelfs als het terecht is, vrijwel altijd een negatieve uitwerking hebben. De Heere Jezus was hier heel duidelijk over in Mattheüs 7:3-5, waar Hij speekt over de balk en de splinter. Het is soms zó makkelijk om een ander op zijn fouten te wijzen, zonder daarbij naar je eigen tekortkomingen te kijken. En we kennen waarschijnlijk allemaal wel mensen in onze omgeving die overal kritiek op hebben en in feite ‘zeuren om het zeuren’. Het is dan bijna een levenshouding geworden. Van zulke mensen zal kritiek niet gauw serieus genomen worden.

Het moment waarop we kritiek uiten, is ook van groot belang. Wanneer iemand erg druk is of gestrest, is het beter om even een rustiger moment af te wachten. Draag er altijd zorg voor dat je vermaning positief gericht is. Liefdeloze woorden leiden uiteindelijk tot niets en de relatie zal er niet door opgebouwd worden. In Gods Woord dient een vermaning altijd tot opbouw, bemoediging of aansporing.

Zowel kritiek geven als kritiek ontvangen blijft moeilijk. Onderstaande Bijbeltekst mogen we hierbij voor ogen houden:

Ten slotte, broeders, verblijd u, laat u terechtbrengen, laat u aansporen, wees eensgezind, leef in vrede. En de God van de liefde en de vrede zal met u zijn (2 Korinthe 13:11).

Dit artikel is onlangs verschenen in 'Het Zoeklicht' nr. 9 - 2023 en is een bijdrage die ik voor dit blad mocht schrijven.